Những vấn đề thực tiễn đặt ra trong công tác tham mưu của các cơ quan đảng Trung ương trên lĩnh vực dân vận trong tình hình mới

Đánh giá chung về công tác tham mưu của các cơ quan Đảng Trung ương về lĩnh vực dân vận qua gần 40 năm đổi mới

Trong gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, nhận thức của Đảng về công tác dân vận không ngừng được phát triển và hoàn thiện, phù hợp với đặc điểm, tình hình của từng giai đoạn cụ thể về các vấn đề an ninh quốc gia, bảo vệ chính trị nội bộ, công tác dân tộc, tôn giáo, phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, thực hiện cải cách tư pháp, trong đấu tranh phòng chống tội phạm, phòng chống tham nhũng, xây dựng pháp luật, kiện toàn tổ chức của các cơ quan tham mưu cho Đảng về công tác dân vận.

Với những quan điểm, nhận thức đúng đắn, linh hoạt, nên công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác dân vận của Đảng trong những năm qua đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa quan trọng, góp phần giữ vững an ninh quốc gia, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, hội nhập quốc tế, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, cụ thể là: tăng cường củng cố Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức; bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc gia; kịp thời ngăn chặn và xử lý các “điểm nóng”; từng bước xây dựng, kiện toàn tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan Dân vận; chất lượng hoạt động của các cơ quan Dân vận đều được chú trọng và có nhiều chuyển biến tốt; đã lãnh đạo tập trung, thống nhất, chặt chẽ, toàn diện theo đúng quy định của pháp luật và các quy định của Đảng; lãnh đạo có kết quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xây dựng pháp luật hướng tới việc Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật và mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật. Mặc dù, có thời điểm có những nhận thức khác nhau về mô hình cơ quan tham mưu của Đảng về lĩnh vực dân vận có khác nhau, tuy nhiên quan điểm nhất quán là Đảng lãnh đạo chặt chẽ công tác dân vận và để đảm bảo cho sự lãnh đạo của mình, nhất thiết cần phải có hệ thống các cơ quan tham mưu cho Đảng về lĩnh vực này từ Trung ương đến địa phương. 

Tuy nhiên, sau gần 40 năm đổi mới, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tham mưu trên lĩnh vực dân vận của Đảng vẫn còn một số hạn chế cơ bản:

1- Công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn về một số vấn đề liên quan đến lĩnh vực dân vận chưa được quan tâm đúng mức, thiếu đồng bộ. Một số nhiệm vụ quan trọng của công tác nội chính được đề ra trong nghị quyết, chỉ thị của Đảng chưa thực hiện được; một số vấn đề khi triển khai còn có ý kiến khác nhau nhưng chậm được kết luận rõ.

2- Việc triển khai các nghị quyết, chỉ thị, thông báo, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về lĩnh vực dân vận ở một số cơ quan, tổ chức, địa phương còn có biểu hiện hình thức; nhận thức và ý thức cảnh giác cách mạng của một bộ phận cán bộ, đảng viên không cao.

3- Tổ chức, bộ máy cơ quan tham mưu, giúp Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các cấp ủy địa phương lãnh đạo, chỉ đạo công tác dân vận chưa có sự ổn định do nhận thức về vấn đề này trong một số thời điểm chưa thống nhất, có cách hiểu khác nhau về cơ quan tham mưu cho Đảng về công tác dân vận.

4- Một số cấp ủy lúng túng về nội dung, phương thức lãnh đạo đối với công tác dân vận. Vẫn còn tình trạng cấp ủy bao biện làm thay công việc của các cơ quan nhà nước. Một số nơi khi xảy ra những vấn đề phức tạp liên quan đến trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy nhưng chậm được trả lời hoặc cấp ủy cho ý kiến chung chung, thiếu dứt khoát nên công tác dân vận gặp nhiều khó khăn; ngược lại ở một số nơi lại có biểu hiện lạm dụng việc báo cáo xin ý kiến cấp ủy.

5- Sự lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp của một số cấp ủy đối với công tác dân vận có lúc chưa kịp thời, bị động, thiếu linh hoạt trong xử lý một số vụ việc, nhất là trong việc nắm những động thái phá hoại của các thế lực thù địch và tình hình ở cơ sở chưa sâu sát dẫn đến những bất ngờ.

6- Chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác tham mưu và chất lượng tham mưu cho cấp ủy trong lĩnh vực dân vận chưa cao. Việc chỉ đạo xây dựng thực hiện công tác quy hoạch cán bộ dân vận còn hạn chế dẫn đến tình trạng hẫng hụt, chắp vá, không đồng bộ và thiếu chủ động trong công tác bố trí, phân công cán bộ, nhất là cán bộ cấp Trung ương, cấp chiến lược.

7- Công tác lãnh đạo của một số cấp ủy đảng đối với công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo chưa được sâu sát, quyết liệt; việc khắc phục, xử lý sai phạm chưa kịp thời; vẫn có tình trạng buông lỏng hoặc khoán trắng cho các cơ quan nhà nước. Một số cấp ủy chưa quán triệt đầy đủ tư tưởng “dân là gốc”, cá biệt có trường hợp thiếu trách nhiệm, nể nang, né tránh hoặc can thiệp không đúng vào những vụ việc thuộc chức năng giải quyết của cơ quan nhà nước, gây khó khăn cho việc xem xét, xử lý đơn thư...

Nguyên nhân của những hạn chế là do:

1- Công tác dân vận là lĩnh vực khó, phức tạp, nhạy cảm; nhiều công việc phải thực hiện cùng thời điểm, phức tạp, có độ khó cao, nhưng phải hoàn thành trong thời gian ngắn trong khi điều kiện, khả năng tiếp cận, nắm bắt tình hình vụ việc và nghiên cứu, tham mưu đề xuất của một số cán bộ, công chức còn hạn chế.

2- Nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận cũng còn bất cập, chậm được đổi mới, có thời điểm chưa thật sự nhất quán trong nhận thức và lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ công tác dân vận.

3- Công tác phổ biến, quán triệt, nâng cao nhận thức trách nhiệm về công tác dân vận cho cán bộ, đảng viên và đội ngũ cán bộ trực tiếp công tác trong ngành Dân vận còn hạn chế. Một số văn bản lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy về công tác dân vận đặt ra yêu cầu bảo mật cho nên phần lớn cán bộ, đảng viên có trách nhiệm trực tiếp thực hiện không được tiếp cận, nghiên cứu để vận dụng.

4- Việc nghiên cứu hoàn thiện lý luận, tổng kết thực tiễn về công tác dân vận của Đảng còn chậm; nhiều nội dung còn ý kiến khác biệt lớn, nhất là về phương thức, nội dung lãnh đạo, về tổ chức, bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của cơ quan tham mưu cho cấp ủy về công tác dân vận, về mối quan hệ phối hợp chỉ đạo giữa các cơ quan Dân vận của Đảng với các cơ quan nhà nước nhưng chậm được làm rõ, khẳng định; do vậy khi triển khai thực hiện các nhiệm vụ chưa có sự đồng thuận và quyết tâm cao.

5- Việc triển khai thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác dân vận còn thiếu quyết liệt, có nhiệm vụ không triển khai thực hiện được hoặc chậm triển khai do ảnh hưởng bởi tư tưởng cục bộ ngành hoặc do dự, ngại khó, ngại đổi mới của một số cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo. Nhiều trường hợp giải quyết các vấn đề, nhiệm vụ còn mang tính chất tình thế, thiếu tính chiến lược, bài bản.

6- Việc kiện toàn đội ngũ cán bộ tham mưu cho cấp ủy về công tác dân vận ở một số nơi còn chậm, chưa thực sự chú trọng chất lượng; chưa có chính sách thu hút cán bộ hiệu quả nên chất lượng và năng lực đội ngũ cán bộ chưa cao, có sự hụt hẫng giữa các thế hệ làm công tác tham mưu cho cấp ủy.

7- Một số cấp ủy đảng chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm trong việc tiếp nhận, giải quyết kịp thời các khiếu nại, tố cáo; chưa làm tốt việc vận động, giải thích, hướng dẫn nhân dân thực hiện việc khiếu nại, tố cáo theo đúng pháp luật; chưa kiên quyết xử lý, trừng trị những đối tượng cố tình gây rối, coi thường và chống đối pháp luật. 

Bài học kinh nghiệm và những vấn đề đặt ra đối với công tác tham mưu của các cơ quan Đảng Trung ương về lĩnh vực dân vận qua gần 40 năm đổi mới

Từ thực tiễn tham mưu lãnh đạo, chỉ đạo và hoạt động của các cơ quan dân vận thời gian qua, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm quý, có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn:

Một là, phải bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo tuyệt đối, toàn diện của Đảng đối với các cơ quan tham mưu trên lĩnh vực dân vận. Đây là yếu tố quyết định bảo đảm hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Các cơ quan tham mưu trên lĩnh vực dân vận phải luôn luôn quán triệt đường lối và sự lãnh đạo của Đảng, giữ vững định hướng chính trị, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với nhân dân, với Đảng, Nhà nước và chế độ; lấy bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ nhân dân, bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân làm mục tiêu hàng đầu để thực hiện, là lẽ sống của mình.

Hai là, các cơ quan tham mưu trên lĩnh vực dân vận phải thường xuyên gắn bó mật thiết với nhân dân, quán triệt sâu sắc quan điểm “dân là gốc” trong tư duy và hành động, luôn xác định nhân dân chính là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; lấy cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu, làm nguồn vui của mình.

Ba là, phải có sự đoàn kết, phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng, đồng bộ giữa các cơ quan trong hệ thống Dân vận với nhau và với các cơ quan, tổ chức khác có liên quan trong thực hiện nhiệm vụ trên cơ sở quy định của Đảng, Nhà nước; bảo đảm “đúng vai, thuộc bài”, tránh tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”, “quyền anh, quyền tôi”, “cua cậy càng, cá cậy vây”.

Bốn là, phải thường xuyên chăm lo xây dựng, kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ làm công tác dân vận, coi đây là nhiệm vụ then chốt. Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận có bản lĩnh vững vàng, liêm chính, trung thực, có kiến thức, kỹ năng chuyên sâu, giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, có phẩm chất đạo đức tốt để hoàn thành nhiệm vụ được giao; chú trọng kiểm soát quyền lực và chống tham nhũng, tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ngay trong các cơ quan này. Đồng thời, phát huy tính chủ động, năng động, sáng tạo và tinh thần nhiệt huyết, cống hiến trong thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức các cơ quan Dân vận.

Những vấn đề đặt ra từ công tác tham mưu theo chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan Đảng Trung ương về lĩnh vực dân vận qua gần 40 năm đổi mới:

Thứ nhất, nhận thức về vị trí, vai trò của công tác tham mưu trên lĩnh vực dân vận còn những mặt chưa đầy đủ, đồng bộ; nhận thức nội hàm quan điểm “dân là chủ”, “dân làm chủ”, “tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân”, “chăm lo cho con người, vì con người, lấy con người làm trung tâm, là chủ thể, mục tiêu, động lực, nguồn lực để phát triển bền vững đất nước”... còn chưa thật rõ, chưa đầy đủ, toàn diện, dẫn đến chất lượng tham mưu chưa cao.

Thứ hai, tham mưu về lĩnh vực dân vận cho Đảng đòi hỏi phải nâng cao chất lượng tham mưu để đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng về lĩnh vực này, song mâu thuẫn với năng lực, kinh nghiệm, bản lĩnh của đội ngũ cán bộ tham mưu.

Thứ ba, tổng kết lý luận và thực tiễn đòi hỏi vừa sâu về nghiệp vụ, chuyên môn, vừa khái quát rõ về lý luận và cụ thể về từng nội dung của lĩnh vực dân vận, song mâu thuẫn với thực tiễn chưa thể chú trọng tham mưu toàn diện các phương diện.

Thứ tư, nhiệm vụ tham mưu trong lĩnh vực dân vận ngày càng phức tạp song mâu thuẫn với chủ trương tinh giảm biên chế.

Thứ năm, điều kiện làm việc, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tham mưu chưa cao mâu thuẫn với yêu cầu phải dự báo đúng, tổng hợp nhanh, tham mưu sát.

Thứ sáu, thực tiễn công cuộc đổi mới đang đặt ra nhiều vấn đề mới chưa có tiền lệ, yêu cầu công tác tham mưu trên lĩnh vực dân vận ngày càng cao, nhưng khả năng đáp ứng của các cơ quan tham mưu, cán bộ tham mưu chưa thực sự theo kịp đòi hỏi của thực tiễn và yêu cầu của Đảng.

Thứ bảy, sự phối hợp giữa các ban, cơ quan Đảng Trung ương với nhau, với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác tham mưu trên lĩnh vực dân vận còn chưa thật ăn khớp, nhịp nhàng, hiệu quả...

Thứ tám, sự tác động của mặt trái kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư... gây khó khăn, phức tạp cho công tác tham mưu trên lĩnh vực dân vận.

Thứ chín, niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước có nơi, có lúc giảm sút, vẫn còn những biểu hiện của sự đồng thuận xã hội chưa cao trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới; những khó khăn, yếu kém trong phát triển kinh tế - xã hội và giải quyết những vấn đề xã hội, cùng với tình trạng gia tăng những bức xúc xã hội, giải quyết chưa hài hòa lợi ích trong xã hội... đã ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả tham mưu trên lĩnh vực dân vận, nếu việc tham mưu đó không sát tình hình thực tiễn.

Như vậy, với những kết quả to lớn mà công tác dân vận đóng góp vào thành quả của sự nghiệp đổi mới và những bài học sâu sắc cũng như những vấn đề mới đặt ra; các cơ quan đảng Trung ương cần tiếp tục phát huy tinh thần tiên phong, chủ động, sáng tạo, tranh thủ mọi cơ hội, nỗ lực vượt qua thách thức để tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác tham mưu cho Đảng trong lĩnh vực dân vận trong giai đoạn mới, nhằm củng cố vững chắc lòng tin của nhân dân đối với Đảng.

Trong giai đoạn mới, không ngừng phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, quyền làm chủ của nhân dân trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Giải quyết tốt quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng, nâng cao cuộc sống của nhân dân; bảo đảm công bằng, bình đẳng giữa các dân tộc, các giai tầng xã hội và của mỗi người dân trong tiếp cận cơ hội, đóng góp cho đất nước và thụ hưởng thành quả phát triển; mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải xuất phát từ yêu cầu, nguyện vọng, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, bảo đảm phát huy quyền làm chủ của nhân dân và giải quyết hài hòa lợi ích trong xã hội. Đây là yêu cầu của Đảng đối với các cấp ủy, tổ chức đảng và cả hệ thống chính trị, là một đòi hỏi và cơ hội để các cơ quan đảng Trung ương và hệ thống chính trị cả nước tiếp tục đổi mới công tác tham mưu cho Đảng trong lĩnh vực dân vận, nhằm tiếp tục tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, phát huy truyền thống, sức mạnh toàn dân tộc thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng, phát triển đất nước phồn vinh, văn minh, hạnh phúc trong giai đoạn mới./.