Người làm nghề tổ chức với mô hình Ban Xây dựng Đảng cấp xã, phường

Để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (chính thức được vận hành từ ngày 1-7-2025), ngày 9-6-2025 Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Quy định số 299-QĐ/TW về “Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc đảng ủy xã, phường, đặc khu”; trong đó, Điều 6 quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Ban Xây dựng Đảng ở đảng ủy xã, phường. Đây là “cây gậy chống” hết sức quan trọng trong tiến trình tác nghiệp của người làm nghề tổ chức hiện nay.

Từ góc nhìn của người làm nghề tổ chức có thể thấy, mô hình Ban Xây dựng Đảng ở đảng ủy xã, phường nêu trong Quy định số 299-QĐ/TW thực chất là sự tích hợp chức năng của ban tổ chức với ban tuyên giáo và dân vận cấp ủy tại xã, phường. Khoản 1, Điều 6, Quy định số 299-QĐ/TW nêu rõ, Ban Xây dựng Đảng ở đảng ủy xã, phường: “Là cơ quan tham mưu, giúp việc đảng ủy xã, phường, trực tiếp và thường xuyên là ban thường vụ, thường trực đảng ủy về công tác tổ chức, cán bộ, đảng viên, bảo vệ chính trị nội bộ; công tác chính trị, tư tưởng, đạo đức, tuyên truyền, lý luận chính trị, văn hóa, thông tin đại chúng, văn nghệ, khoa giáo, biên soạn lịch sử đảng bộ địa phương; công tác dân vận (bao gồm cả công tác dân tộc, tôn giáo); đồng thời là cơ quan chuyên môn, nghiệp vụ về công tác tổ chức, cán bộ, đảng viên, bảo vệ chính trị nội bộ; công tác tuyên giáo, dân vận của hệ thống chính trị ở xã, phường”.

Cơ cấu lãnh đạo Ban Xây dựng Đảng ở đảng ủy xã, phường nêu tại Khoản 3, Điều 6, Quy định số 299-QĐ/TW, gồm Trưởng Ban, Phó Trưởng Ban (1 Phó Trưởng Ban kiêm nhiệm là trưởng phòng chuyên môn về lĩnh vực nội vụ). Qua đó, có thể thấy Trưởng Ban phải là người am hiểu cả lĩnh vực tổ chức - cán bộ và tuyên giáo - dân vận, nhưng trước hết cần am hiểu sâu lĩnh vực tổ chức - cán bộ. Đối với chức danh Phó Trưởng Ban, ít nhất phải có một phó trưởng ban chuyên trách am hiểu sâu lĩnh vực tổ chức - cán bộ, trực tiếp phối hợp với Phó Trưởng Ban kiêm nhiệm là trưởng phòng chuyên môn về lĩnh vực nội vụ - cụ thể là phòng văn hóa - xã hội, để cùng tham mưu cho Trưởng Ban; một Phó Trưởng Ban chuyên trách am hiểu sâu lĩnh vực tuyên giáo - dân vận. Đương nhiên, kỹ năng quan trọng nhất của Trưởng Ban và các Phó Trưởng Ban vẫn là kỹ năng quản lý. Họ phải thành thạo từ phân công công việc, điều hành sao cho hợp lý, đúng người, đúng việc, cho đến việc truyền cảm hứng đến đội ngũ nhân viên sao cho có sức lan tỏa…

Một yêu cầu rất quan trọng trong kỹ năng quản lý của lãnh đạo Ban Xây dựng Đảng cấp xã, phường là năng lực kết nối. Đối với nội bộ bộ máy cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc đảng ủy xã, phường, Ban Xây dựng Đảng nhất thiết phải kết nối với văn phòng và cơ quan ủy ban kiểm tra, trong đó thường xuyên và toàn diện là văn phòng. Đối với nội bộ hệ thống chính trị xã, phường, Ban Xây dựng Đảng nhất thiết phải kết nối với phòng văn hóa - xã hội (được thành lập theo Điều 15, Nghị định số 150/2025/NĐ-CP, ngày 12-6-2025 “Quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Ủy ban nhân dân xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương). Bởi lẽ, phòng văn hóa - xã hội tham mưu thực hiện chức năng quản lý nhà nước không chỉ về lĩnh vực nội vụ mà còn về giáo dục và đào tạo, văn hóa, khoa học và thông tin, y tế - đây là ba lĩnh vực tham mưu khác của Ban Xây dựng Đảng. Phòng văn hóa - xã hội cũng chính là phòng chuyên môn chủ yếu để Ban Xây dựng Đảng có thể phối hợp trong tạo nguồn cán bộ, nhân viên của Ban, nhất là ở một số vị trí việc làm đòi hỏi tính chuyên ngành cao như biên soạn lịch sử đảng bộ địa phương… Ban Xây dựng Đảng cũng còn phải kết nối với bộ phận theo dõi về công tác tôn giáo và dân tộc của ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã, phường…

Kết quả tham mưu bao giờ cũng phải được thể hiện qua văn bản, do vậy Ban Xây dựng Đảng cần lựa chọn đội ngũ cán bộ, nhân viên đủ năng lực đảm đương việc dự thảo văn bản tham mưu của Ban. Trong đó, tối thiểu phải có một người thành thạo về soạn thảo văn bản ở lĩnh vực tổ chức - cán bộ để chuẩn bị nghị quyết đại hội, các nghị quyết, quyết định, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận, chương trình, kế hoạch của đảng ủy, ban thường vụ đảng ủy xã, phường về công tác tổ chức, cán bộ, đảng viên, bảo vệ chính trị nội bộ; một người thành thạo về soạn thảo văn bản ở lĩnh vực tuyên giáo - dân vận để chuẩn bị nghị quyết đại hội; chuẩn bị xây dựng các đề án, nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định, quyết định, quy chế, chương trình, kế hoạch của đảng ủy, ban thường vụ đảng ủy xã, phường về công tác tuyên giáo, dân vận (bao gồm cả công tác dân tộc, tôn giáo) như nêu trong Quy định số 299-QĐ/TW. Đương nhiên, đội ngũ cán bộ, nhân viên dẫu thành thạo đến mấy trong việc soạn thảo văn bản vẫn không thể thay thế trách nhiệm của Trưởng Ban - người đứng đầu được toàn quyền quyết định và chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Vì thế, đồng chí Trưởng Ban Xây dựng Đảng chính là người cần phải thành thạo nhất về soạn thảo văn bản tham mưu của Ban Xây dựng Đảng ở cả lĩnh vực tổ chức - cán bộ và tuyên giáo - dân vận.

Khoản 3, Điều 3, Quy định số 298-QĐ/TW, ngày 9-6-2025, của Ban Bí thư về “Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của đảng ủy cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở đảng ở xã, phường, đặc khu”, quy định một trong những nhiệm vụ, quyền hạn của ban thường vụ đảng ủy cấp xã là “Lãnh đạo, chỉ đạo trung tâm chính trị (nếu có) thực hiện chức năng, nhiệm vụ, phục vụ chung công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên, người lao động của các địa phương trong địa bàn tỉnh, thành phố theo quy định”. Như vậy, Ban Xây dựng Đảng ở những xã, phường có trung tâm chính trị còn là cơ quan cơ quan tham mưu, giúp việc đảng ủy xã, phường để kết nối với ban thường vụ đảng ủy các xã, phường lân cận trong việc lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động đào tạo, bồi dưỡng của trung tâm chính trị sở tại, nhất là hoạt động bồi dưỡng nhận thức về Đảng cho quần chúng ưu tú, bồi dưỡng đảng viên mới, hay thời sự hơn là bồi dưỡng kỹ năng vận hành theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp… Cũng cần tham mưu để tranh thủ sự hỗ trợ hiệu quả của ban tuyên giáo và dân vận cấp tỉnh, trường chính trị cấp tỉnh về chương trình, giáo trình và báo cáo viên…

Tổ chức bồi dưỡng nhận thức về Đảng cho quần chúng ưu tú tại chỗ hay tại trung tâm chính trị của xã, phường lân cận là bước đầu tiên; bước tiếp theo là phối hợp thẩm tra xác minh về chính trị nội bộ đối với các quần chúng ưu tú đã qua lớp bồi dưỡng nhận thức về Đảng; bước tiếp theo nữa là tổ chức bồi dưỡng đảng viên mới kết nạp… tất cả đều là sản phẩm tham mưu của Ban Xây dựng Đảng trong công tác đảng viên - nói một cách hình ảnh là trong nhiệm vụ “gác cổng” cho Đảng. Đặc biệt, theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Ban Xây dựng Đảng ở đảng ủy xã, phường còn có nhiệm vụ phối hợp với phòng văn hóa - xã hội và “với các cơ quan chức năng, cơ sở y tế thực hiện việc bảo vệ, chăm sóc sức khỏe đối với cán bộ, công chức, viên chức theo quy định” (khoản 2, Điều 6, Quy định số 299-QĐ/TW). Để thực hiện hiệu quả những trọng trách đó, những người làm nghề tổ chức các cấp, nhất là cấp tỉnh và cấp xã cần có sự kết nối chặt chẽ thông qua hoạt động kiểm tra, giám sát trong ngành, các lớp tập huấn nghiệp vụ và kể cả các sinh hoạt học thuật…

Phát biểu bế mạc Hội nghị lần thứ 12 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh một trong những nhiệm vụ trọng tâm sau Hội nghị là “Tiếp tục hoàn thiện mô hình chính quyền 2 cấp, đồng thời nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tinh thần phục vụ, hiệu lực quản trị công”⁽¹⁾. Muốn vậy, người làm nghề tổ chức cần ra sức tham mưu cho cấp ủy cùng cấp thực hiện mô hình Ban Xây dựng Đảng ở đảng ủy xã, phường được nêu trong Điều 6, Quy định số 299-QĐ/TW với quyết tâm chính trị và hàm lượng khoa học cao nhất./.

--------------------------------

(1) Xem: “Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên bế mạc Hội nghị Trung ương 12, khóa XIII”, Báo điện tử Chính phủ, ngày 19-7-2025