Vận hành mô hình chính quyền mới ở xã Bảo Hà - Góc nhìn công vụ và một số vấn đề đặt ra

Chủ trương đúng, sớm “bén rễ” vào cuộc sống

Thực hiện Nghị quyết số 1673/UBTVQH15, ngày 16-6-2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội “Về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Lào Cai năm 2025”, xã Bảo Hà mới được thành lập trên cơ sở hợp nhất 5 xã: Kim Sơn, Cam Cọn, Tân An, Tân Thượng và Bảo Hà với diện tích 143km², dân số gần 34 nghìn người, gồm 21 dân tộc anh em cùng sinh sống. Đảng bộ xã có 102 tổ chức đảng, với 1.580 đảng viên. Thực hiện chủ trương của Trung ương và Tỉnh ủy Lào Cai, Ban Chấp hành Đảng bộ xã Bảo Hà khẩn trương kiện toàn tổ chức, hoàn thành việc ban hành các nghị quyết, quy chế, quy định, kế hoạch công tác ngay sau sáp nhập để bảo đảm hệ thống chính trị vận hành chính thức, thông suốt từ ngày 1-7-2025. Cấp ủy cũng tập trung tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên và nhân dân nâng cao nhận thức, đồng thuận với chủ trương đổi mới; đồng thời, chỉ đạo chính quyền triển khai phân công nhiệm vụ, thực hiện kịp thời các yêu cầu mới đặt ra cho địa phương.

Theo hướng dẫn của Trung ương và tỉnh Lào Cai, nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng bộ máy chính quyền xã tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đảng ủy và chính quyền xã Bảo Hà đặt ra mục tiêu bảo đảm tổ chức điều hành công việc “trôi chảy, không để sót việc”, phục vụ nhân dân và doanh nghiệp một cách tốt nhất. Ngay sau ngày 1-7-2025, xã Bảo Hà tiếp tục sắp xếp lại bộ máy, rà soát nhân sự, ổn định địa điểm làm việc và thực hiện kiểm tra, đánh giá toàn bộ quy trình thủ tục hành chính, nhằm khắc phục ách tắc cũ và rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ. Đảng ủy xã chú trọng xây dựng quy chế làm việc mới của Đảng bộ và cơ quan chính quyền; đồng thời, ban hành kế hoạch triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, chuyển đổi số trong chỉ đạo điều hành (như: Sổ tay đảng viên điện tử, hệ thống văn bản điện tử, cổng dịch vụ công trực tuyến,…). Trên cơ sở đó, các cấp ủy và chính quyền địa phương đã đề xuất kịp thời với cấp trên (thông qua Tổ công tác số 9 của Tỉnh ủy Lào Cai) những khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong tổ chức bộ máy và trang thiết bị để được bổ sung, khắc phục.

Những thành quả ban đầu của chính quyền địa phương 2 cấp

Sau hơn ba tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp ở xã Bảo Hà, bước đầu phát huy hiệu quả tích cực trong công tác quản lý, điều hành. Bộ máy chính quyền mới hoạt động ổn định, các lãnh đạo và công chức địa phương đã nhanh chóng thích nghi với cơ chế vận hành mới. Ủy ban nhân dân xã tập trung chỉ đạo, điều hành công việc bảo đảm trôi chảy, thông suốt, không bị gián đoạn, hạn chế tối đa tình trạng chậm trễ, ách tắc, nhằm phục vụ tốt nhất cho người dân và doanh nghiệp. Các trang thiết bị, hạ tầng công nghệ thông tin cơ bản đáp ứng yêu cầu tối thiểu để các phòng, ban chuyên môn của xã vận hành; đặc biệt, dù còn khó khăn về cơ sở vật chất và trang thiết bị, song Bảo Hà nhanh chóng triển khai một cửa điện tử liên thông, giúp người dân có thể nộp hồ sơ trực tuyến và tra cứu kết quả ngay tại nhà.

Nhìn từ góc độ phục vụ, người dân và doanh nghiệp địa phương đã cảm nhận rõ sự chuyển biến tích cực của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Cán bộ gần dân, sát cơ sở hơn, nhiều thủ tục hành chính được giải quyết nhanh gọn hơn trước. Điển hình là việc giao dịch với chính quyền địa phương được thực hiện hầu hết trên cổng dịch vụ công trực tuyến, người dân chỉ theo dõi tiến độ qua mạng và nhận kết quả qua Trung tâm phục vụ hành chính công, tiết kiệm đáng kể thời gian và công sức. Quy trình công tác được tinh gọn, các cơ quan cấp xã có thể phản ứng linh hoạt hơn và tiếp cận hỗ trợ người dân gần gũi, kịp thời. Ở quy mô nhỏ, hiệu quả của chính quyền địa phương 2 cấp còn được thể hiện qua sự ổn định phát triển kinh tế - xã hội. Thống kê chín tháng đầu năm cho thấy sản xuất nông, lâm nghiệp ở xã Bảo Hà phát triển ổn định; tổng diện tích gieo trồng vượt kế hoạch và thu hoạch đạt hơn 102% chỉ tiêu đề ra. Nhờ sáp nhập mở rộng địa bàn và phát huy tiềm năng du lịch tâm linh (tiêu biểu như Lễ hội Đền Bảo Hà), xã đón khoảng 1,2 triệu lượt khách du lịch trong 9 tháng, đạt 100,8% kế hoạch, với tổng doanh thu từ du lịch, dịch vụ đạt gần 200 tỷ đồng.

Công tác quốc phòng - an ninh tiếp tục được củng cố; an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội vùng dân tộc đặc biệt khó khăn vẫn ổn định, không có vụ việc phức tạp xảy ra. Hệ thống chính trị địa phương duy trì các nhiệm vụ thường xuyên; hội đồng nhân dân xã đã tổ chức 3 kỳ họp, tiến hành giám sát 5 cuộc, ban hành 21 nghị quyết quan trọng về những vấn đề của địa phương. Tất cả những kết quả đạt được, cho thấy chính quyền địa phương 2 cấp đã bước đầu vận hành hiệu lực, hiệu quả, tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, góp phần củng cố niềm tin của người dân vào sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và Nhà nước.

Một số vấn đề đặt ra từ góc nhìn công vụ

Sau hơn ba tháng thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhìn chung đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức xã Bảo Hà đã từng bước thích ứng với môi trường làm việc mới, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác. Cơ bản các tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức đều tận tụy, trách nhiệm và có tinh thần cầu thị, tự trau dồi, học hỏi để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công tác. Nhiều cán bộ, đảng viên mẫn cán, gương mẫu đi đầu trong thực hiện nhiệm vụ, làm việc theo phương châm “Làm hết việc, không làm hết giờ”, không kể ngày nghỉ; nhiều phong trào “Ngày thứ 7 hướng về cơ sở”, “phong trào bình dân học vụ số”, “Sổ tay đảng viên điện tử”, “Gia đình số”,… được triển khai sâu rộng tại 72/72 thôn. Điều đó đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ xã trong thời gian qua.

Tuy nhiên, việc vận hành bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thời gian qua cũng bộc lộ một số hạn chế cần tiếp tục hoàn thiện để đáp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ trong thời gian tới, cụ thể:

Trong tham mưu, phối hợp thực hiện nhiệm vụ: Một bộ phận cán bộ, công chức còn làm việc thụ động, cầm chừng, ngại việc khó, trông chờ, ỷ lại vào tập thể hoặc cấp trên. Chưa chủ động nghiên cứu tài liệu chuyên môn, chưa đi sâu sát địa bàn để nắm và giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra đối với lĩnh vực phụ trách, dẫn đến tình trạng tham mưu chưa “đúng vai, thuộc bài” hoặc gặp lúng túng, chậm tiến độ giải quyết công việc. Một bộ phận cán bộ lười suy nghĩ, tìm tòi giải pháp, thay vào đó lạm dụng việc “xin ý kiến cấp trên” thay vì suy nghĩ, tìm tòi giải pháp để tham mưu, hiến kế cho lãnh đạo. Có biểu hiện nể nang, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ, tinh thần “7 dám” chưa được phát huy hiệu quả. Có cán bộ, công chức còn lúng túng, chưa thành thạo trong sử dụng phần mềm quản lý tác nghiệp, lạm dụng trí tuệ nhân tạo (AI), chậm thích nghi với môi trường làm việc số. Một số cơ quan, phòng, ban phối hợp chưa nhịp nhàng dẫn đến những hạn chế, sơ suất không đáng có.

Lề lối, tác phong, phong cách công tác: Mặc dù chính quyền địa phương 2 cấp đã vận hành hơn ba tháng, song một bộ phận cán bộ, công chức vẫn giữ thói quen làm việc theo nếp cũ, chậm sửa đổi lối làm việc để đáp ứng yêu cầu tình hình mới. Tình trạng làm việc thiếu kế hoạch, chậm trễ tiến độ, thái độ tùy tiện trong tham mưu, giải quyết công việc, có việc quyết định quá thẩm quyền hoặc làm xong mới báo cáo theo lối ‘tiềm trảm hậu tấu” còn diễn ra. Một bộ phận cán bộ, công chức làm việc thụ động, thiếu sáng tạo, thậm chí có những việc thuộc thẩm quyền quyết định, quản lý song vẫn xin ý kiến hoặc phản ứng chậm với những tình huống xảy ra trong thực tiễn,… Những vấn đề trên phần nào gây khó khăn cho công tác lãnh đạo của Đảng ủy, tính nhất quán trong công tác quản lý, điều hành của chính quyền thời gian qua, ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương.

Tinh thần trách nhiệm phục vụ nhân dân: Tính chuyên nghiệp trong công vụ và quy tắc “4 xin, 4 luôn” (xin chào, xin lỗi, xin cảm ơn, xin phép; luôn mỉm cười, luôn nhẹ nhàng, luôn lắng nghe, luôn giúp đỡ) chưa được thực hiện đầy đủ, nền nếp. Một số cán bộ, công chức khi giải quyết công việc liên quan đến người dân chưa thể hiện rõ tinh thần cầu thị và đúng mực, quy trình giải quyết công việc còn rườm rà, nghiệp vụ chưa tinh thông, cá biệt có trường hợp còn để công dân đi lại nhiều lần, gây phiền hà và giảm hiệu quả xử lý công việc. Có tình trạng cán bộ chưa sâu sát thực tiễn, nắm địa bàn theo phân công để tham mưu, đề xuất kịp thời.

Việc thực hiện kỷ luật, kỷ cương hành chính: Thời gian qua, một bộ phận cán bộ, công chức chưa thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính. Có biểu hiện thiếu nghiêm túc, thói quen tùy tiện, vô tổ chức trong hội họp, sinh hoạt cơ quan (đi trễ, rời họp giữa chừng, làm việc riêng trong cuộc họp...) còn diễn ra⁽¹⁾. Việc chấp hành nội quy, quy chế làm việc ở một số cơ quan, đơn vị chưa tốt, thiếu tinh thần nêu gương. Một số cán bộ, đảng viên chưa thực hiện nghiêm quy định về kỷ luật phát ngôn hoặc tự ý đăng tải thông tin trên mạng xã hội chưa được kiểm chứng, gây hiểu lầm thành thông tin của cơ quan có thẩm quyền. Việc thực hiện các quy định của Luật Cán bộ, công chức, những điều đảng viên không được làm chưa nghiêm. Một số chi bộ, cơ quan, đơn vị chưa duy trì nghiêm chế độ sinh hoạt đảng, giao ban, báo cáo, kiểm tra nội bộ. Còn để xảy ra sai sót, chồng chéo, trễ tiến độ do thiếu kiểm soát, thiếu giám sát thực hiện.

Giải pháp thời gian tới

Trước những yêu cầu vận hành chính quyền địa phương 2 cấp bảo đảm thông suốt, hiệu quả, Đảng ủy và chính quyền xã Bảo Hà đề ra 4 nhóm nhiệm vụ và giải pháp để yêu cầu các tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức nghiêm túc triển khai thực hiện; đồng thời, chỉ đạo đưa vào sinh hoạt chi bộ, cơ quan, đoàn thể theo tinh thần “tự soi, tự sửa” của mỗi cán bộ, đảng viên.

Một là, người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội phải gương mẫu, trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, nhắc nhở, xử lý vi phạm kỷ luật, kỷ cương hành chính đối với cán bộ cấp dưới. Nâng cao năng lực quản lý, điều hành, phân công nhiệm vụ, nhanh chóng hoàn thiện các quy chế làm việc, kế hoạch công tác, quy chế phối hợp theo thẩm quyền. Khẩn trương rà soát, tập trung giải quyết những vấn đề bức thiết theo chức năng, nhiệm vụ và yêu cầu thực tiễn đặt ra. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho cấp dưới trong thực hiện nhiệm vụ, tăng cường kỹ năng làm việc nhóm, khả năng thích ứng, linh hoạt trong môi trường làm việc mới.

Hai là, mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức không ngừng tự tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, trau dồi kỹ năng, nghiệp vụ và tính chuyên nghiệp trong thi hành công vụ. Phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo trong tham mưu, đề xuất thực hiện nhiệm vụ, kiên quyết khắc phục tình trạng “Tham mưu ngược”⁽²⁾ hoặc “Tiền trảm hậu tấu”⁽³⁾ trong tham mưu, đề xuất với lãnh đạo.

Tích cực sửa đổi lề lối, tác phong, phong cách công tác theo hướng chuyên nghiệp, kịp thời, thân thiện, gần dân, sát cơ sở. Nghiêm chỉnh chấp hành nội quy, quy chế cơ quan, đơn vị, Luật Cán bộ, công chức, quy định về những điều đảng viên không được làm, nêu cao tinh thần gương mẫu, trách nhiệm phục vụ nhân dân, lấy hiệu quả công việc và sự hài lòng của người dân làm thước đo.

Giữ gìn kỷ luật, kỷ cương hành chính, chấp hành nghiêm quy định về văn hóa công sở, giờ giấc làm việc, hội họp. Mọi hành vi không đúng chuẩn mực, sách nhiễu, gây phiền hà cho người dân đều bị xem xét xử lý, kỷ luật, nhằm hướng tới xây dựng đội ngũ cán bộ thân thiện, phục vụ nhân dân.

Mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức cần nêu cao tinh thần tự soi, tự sửa để nâng cao ý thức tổ chức kỷ luật, tính chuyên nghiệp, bảo đảm công việc thông suốt, tránh phiền hà cho người dân và doanh nghiệp.

Ba là, các cơ quan tham mưu, giúp việc Đảng ủy, ủy ban nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội khẩn trương điều chỉnh quy trình giải quyết công việc bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian hoàn thành; rà soát chuyên môn đào tạo của cán bộ, công chức, nhanh chóng hoàn thiện các chức danh, tổ chức sắp xếp vị trí làm việc đúng chuyên môn tại các cơ quan, đơn vị, nhằm phát huy tối đa năng lực, chuyên môn được đào tạo của cán bộ, công chức. Yêu cầu tất cả cán bộ, công chức nghiêm túc chấp hành sự phân công của tổ chức, lãnh đạo cấp trên. Kiên quyết xử lý nghiêm cán bộ, công chức không chấp hành, tìm cách né tránh trách nhiệm, đặc biệt đối với cán bộ công chức thuộc chuyên môn tài chính, đất đai, xây dựng, tổ chức, kiểm tra,…

Bốn là, các cơ quan, đơn vị, mọi cán bộ, đảng viên cần nắm chắc địa bàn, kịp thời phát hiện và xử lý nhanh chóng, hiệu quả những vấn đề phát sinh từ thực tiễn cơ sở. Làm tốt công tác phối hợp, hiệp đồng, điều tiết giữa các lực lượng trong giải quyết các tình huống khẩn cấp, phát sinh (thiên tai, bão lũ, dịch bệnh,…). Đẩy mạnh chuyển đổi số gắn với liên thông thủ tục hành chính, đồng bộ hóa giữ liệu, giải quyết thủ tục trên cổng dịch vụ công trực tuyến.

Quan tâm, tạo điều kiện cho cán bộ, công chức đi đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ nghiệp vụ chuyên môn để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Phân công nhiệm vụ cho cán bộ, đảng viên nắm chắc địa bàn phụ trách, xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất đạo đức, năng lực, gần dân, gắn bó với nhân dân, đề xuất giải quyết kịp thời tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Các đồng chí lãnh đạo tăng cường đi cơ sở, kịp thời nắm bắt tình hình, trực tiếp gặp gỡ người dân để lắng nghe và giải quyết khó khăn, vướng mắc.

Trong giai thời gian tới, xã Bảo Hà tiếp tục bám sát sự chỉ đạo của Trung ương và Tỉnh ủy Lào Cai, đẩy mạnh phân cấp phân quyền, cải cách thủ tục hành chính, số hóa dữ liệu và vận hành thông suốt chính quyền số. Đồng thời, tăng cường giám sát, đánh giá định kỳ hiệu quả vận hành của bộ máy và nhiệm vụ được phân công của cá nhân, tổ chức. Toàn Đảng bộ xã thống nhất quan điểm chuyển từ “vừa chạy vừa xếp hàng” sang “hàng thẳng, lối thông”, hướng tới một chính quyền địa phương 2 cấp tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn, phấn đấu đưa mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thực sự trở thành động lực mới cho phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương./.

----------------------------------

(1) Đảng ủy đã có văn bản chấn chỉnh việc tham gia học tập, quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng do Đảng ủy tổ chức

(2) Lạm dụng việc xin ý kiến lãnh đạo gợi ý để hoàn thành công việc thay vì tự mình nghiên cứu tài liệu, đối chiếu thực tiễn để tìm tòi, suy nghĩ, tham mưu, đề xuất giải pháp thực hiện

(3) Tự ý giải quyết công việc, hành động trước rồi mới báo cáo, xin ý kiến cấp trên sau.