Một số vấn đề về công tác tuyên giáo và dân vận hiện nay

Trong công tác tuyên giáo, nhiệm vụ chiến lược, công tác quan trọng hàng đầu là xây dựng Đảng mạnh về chính trị, tư tưởng, “đi trước mở đường, đi cùng thực hiện, đi sau tổng kết” cho mọi hoạt động khác của Đảng. Thông qua tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục, công tác tuyên giáo giúp truyền bá hệ tư tưởng Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các chủ trương, đường lối của Đảng sâu rộng trong cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Góp phần tạo sự thống nhất cao về nhận thức, ý chí và hành động trong toàn Đảng, sự tin tưởng, đồng thuận trong toàn xã hội để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ cách mạng. Có thể nói, công tác tuyên giáo củng cố và giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng, đồng thời là “cầu nối” đưa nghị quyết, chỉ thị của Đảng đến với nhân dân.

Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh luôn được Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và đồng chí Tổng Bí thư hết sức quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, công tác tuyên giáo càng có vai trò quan trọng, trực tiếp trong nâng cao bản lĩnh chính trị, củng cố đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên, đấu tranh phòng, chống những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Đối với công tác dân vận luôn được Đảng ta xác định là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược bảo đảm cho sự lãnh đạo toàn diện của Đảng. Công tác dân vận được hiểu là bao gồm toàn bộ hoạt động của Đảng nhằm xây dựng lòng tin, tạo mối quan hệ gắn bó giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân; đồng thời vận động, thuyết phục, tập hợp, hướng dẫn mọi tầng lớp nhân dân tham gia sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Nói cách khác, dân vận vừa là tuyên truyền, vận động trực tiếp quần chúng thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, phát động các phong trào thi đua yêu nước trong nhân dân, vừa là những hoạt động làm thay đổi nhận thức, hành động của nhân dân theo hướng tích cực, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, để nhân dân cùng tham gia xây dựng Đảng, chính quyền và hệ thống chính trị thực sự trong sạch, vững mạnh.

Công tác tuyên giáo và công tác dân vận là hai mặt bổ trợ, gắn bó chặt chẽ với nhau trong hoạt động lãnh đạo của Đảng. Nếu công tác tuyên giáo “đi trước mở đường” trên mặt trận tư tưởng, định hướng nhận thức thì công tác dân vận chính là “cầu nối” đưa chủ trương của Đảng vào cuộc sống, “biến ý Đảng thành lòng dân”. Cả hai lĩnh vực đều giữ vai trò nền tảng hết sức quan trọng trong công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay, nhằm mục tiêu cuối cùng là xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh, được nhân dân tin yêu, ủng hộ.

Trong bối cảnh đất nước ta bước vào giai đoạn phát triển mới với thời cơ và thách thức đan xen, việc nâng cao hiệu quả công tác tuyên giáo và dân vận càng trở nên cấp bách để Đảng ta không ngừng tự hoàn thiện, giữ vững vai trò lãnh đạo và củng cố niềm tin của nhân dân. Qua đó cho thấy công tác tuyên giáo và dân vận giữ vai trò then chốt trong xây dựng Đảng cầm quyền: Tuyên giáo vững mạnh giúp Đảng kiên định tư tưởng, thống nhất ý chí và hành động; Dân vận tốt giúp củng cố quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng với nhân dân, tạo đồng thuận xã hội. Đây cũng là những yếu tố bảo đảm cho Đảng trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Những năm gần đây, trước yêu cầu, nhiệm vụ mới đặt ra đối với công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng, đã có nhiều văn bản quan trọng được ban hành, đặc biệt là các nghị quyết, kết luận của các Hội nghị Trung ương 4 (khóa XI, XII, XIII) và văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã đề ra những nhiệm vụ mới cần thiết, đòi hỏi công tác tuyên giáo và dân vận phải không ngừng đổi mới mạnh mẽ để đáp ứng. Đó là: đấu tranh quyết liệt nhằm ngăn chặn tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng; mở rộng dân chủ, phát huy vai trò giám sát của Nhân dân; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị thật sự trong sạch, vững mạnh.

Thời gian qua công tác tuyên giáo và dân vận đã có nhiều đổi mới, đóng góp quan trọng vào công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, góp phần củng cố trận địa tư tưởng của Đảng, tăng cường niềm tin của nhân dân với những kết quả nổi bật:

Trước hết, trong công tác tuyên giáo: Công tác giáo dục chính trị tư tưởng trong Đảng được tăng cường. Việc nghiên cứu, học tập, quán triệt các nghị quyết của Đảng ngày càng đi vào thực chất. Nội dung và phương pháp giáo dục lý luận chính trị từng bước được đổi mới theo hướng sát thực tiễn, sinh động hơn, theo phương châm khoa học, thực tiễn, sáng tạo, hiện đại, bám sát tinh thần văn kiện Đại hội XIII đề ra. Công tác tuyên truyền đạt hiệu quả cao, góp phần định hướng dư luận xã hội kịp thời, linh hoạt. Công tác tuyên truyền cổ động cũng được đổi mới về nội dung, hình thức. Việc tổ chức các đợt sinh hoạt chính trị, tuyên truyền kỷ niệm các ngày lễ lớn, sự kiện trọng đại của đất nước được thực hiện sâu sắc, lan tỏa. Các cơ quan báo chí, truyền thông tiếp tục phát huy vai trò là tiếng nói của Đảng và diễn đàn của nhân dân, góp phần cổ vũ các phong trào thi đua yêu nước, tinh thần nêu gương, biểu dương, nhân rộng các điển hình, nhân tố mới. Công tác thông tin đối ngoại cũng được chú trọng đổi mới, quảng bá hình ảnh Việt Nam, nâng cao uy tín của Đảng, của đất nước trên trường quốc tế. Công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng được đẩy mạnh. Các lực lượng làm công tác tuyên giáo, dân vận, thông tin truyền thông đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp phòng ngừa, đấu tranh phản bác các thông tin xấu độc, quan điểm sai trái, thù địch, nhất là trên không gian mạng internet, các mạng xã hội… Qua đó, hình thành được hệ thống thông tin chủ động, tích cực, “phủ xanh” không gian mạng bằng những luận điểm, luận cứ, bằng chứng xác đáng bảo vệ Đảng, Nhà nước, chế độ; phản bác, giảm thiểu các thông tin tiêu cực. Với những nỗ lực không ngừng, công tác tuyên giáo đã thực sự phát huy vai trò “tiên phong, đi trước mở đường”.

Thứ hai, trong công tác dân vận: Thời gian qua, công tác dân vận của Đảng tiếp tục có vị trí hết sức quan trọng trong gắn kết Đảng, Nhà nước với Nhân dân, đóng góp tích cực vào ổn định chính trị - xã hội và củng cố lòng tin của nhân dân. Đảng đã ban hành, quán triệt, tổ chức thực hiện thực chất, hiệu quả hệ thống các văn bản về công tác dân vận, tiêu biểu như: Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 3-6-2013 của Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “Về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”; Quyết định số 23-QĐ/TW, ngày 30-7-2021 của Bộ Chính trị “Về việc ban hành Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị”; Nghị quyết số 43-NQ/TW, ngày 24-11-2023 của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII “Về tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc”… Nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền và cả hệ thống chính trị về công tác dân vận tiếp tục được nâng lên. Cấp ủy, chính quyền các cấp quan tâm tăng cường đối thoại, lắng nghe ý kiến nhân dân; tích cực giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo của công dân; chỉ đạo giải quyết nhiều vụ việc phức tạp, đông người kéo dài, hạn chế hình thành “điểm nóng”. Phong cách làm việc sâu sát cơ sở, nắm chắc tình hình, tâm tư nguyện vọng của quần chúng nhân dân, “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, có trách nhiệm với dân”, “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin” được đề cao, khắc phục tình trạng quan liêu, hình thức, xa dân. Các cơ quan nhà nước đẩy mạnh công tác dân vận chính quyền gắn với cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, hướng về cơ sở để tập hợp, chăm lo, bảo vệ đoàn viên, hội viên, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc; các phong trào thi đua, cuộc vận động được đẩy mạnh. Đồng thời, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội phát huy vai trò nòng cốt trong giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng chính sách, pháp luật, xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh. Phong trào thi đua “Dân vận khéo” được phát động rộng khắp giúp lan tỏa nhiều mô hình, điển hình “Dân vận khéo” trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, huy động được đông đảo các lực lượng tham gia, đúng với phương châm công tác dân vận mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy “Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”.

Đặc biệt, trong nhiệm kỳ Đại hội XII và XIII của Đảng, nhờ làm tốt công tác tuyên giáo và dân vận trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nhân dân ngày càng đồng tình ủng hộ các chủ trương chống tham nhũng, làm trong sạch Đảng. Dư luận xã hội đánh giá cao quyết tâm của Đảng trong xử lý các vụ án tham nhũng, tiêu cực “không có vùng cấm”, đó cũng là kết quả của việc Đảng lắng nghe ý kiến nhân dân, kiên quyết hành động vì lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. 

Trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, lực lượng vũ trang cả nước đang nỗ lực thi đua thực hiện thắng lợi các mục tiêu nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra, làm tiền đề và cơ sở cho đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới và nhiệm kỳ Đại hội XIV của Đảng, xin đưa ra một số giải pháp để tăng cường công tác tuyên giáo và dân vận, đáp ứng yêu cầu xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong giai đoạn mới:

Một là, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức giáo dục chính trị tư tưởng trong Đảng, đây là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Các cấp ủy, tổ chức đảng và cơ quan tuyên giáo và dân vận cần đổi mới căn bản chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục lý luận chính trị theo hướng hiện đại, sát thực tiễn, như văn kiện Đại hội XIII nêu, đó là: Tăng cường áp dụng phương pháp thảo luận mở, đối thoại trong học tập nghị quyết để đảng viên nắm chắc tinh thần nghị quyết; cập nhật những vấn đề mới, tình huống thực tiễn vào chương trình bồi dưỡng lý luận, tránh dạy học lý luận chỉ lý thuyết không có thực tiễn…

Hai là, tăng cường công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch một cách chủ động, hiệu quả hơn. Thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 25-10-2018 của Bộ Chính trị “Về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới” và Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25-10-2021 của Ban Chấp hành Trung ương “Về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá””.

Ba là, nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, cung cấp luận cứ khoa học cho công tác tư tưởng. Như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhiều lần nhấn mạnh, phải kết hợp chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn. Do đó, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương tăng cường phối hợp với các cơ quan nghiên cứu của Đảng (Học viện Chính trị quốc gia, Hội đồng lý luận Trung ương…) đẩy mạnh tổng kết những vấn đề mới nảy sinh trong công tác xây dựng Đảng, trong đời sống tư tưởng xã hội, từ đó tham mưu bổ sung, phát triển Cương lĩnh, đường lối cho phù hợp.

Bốn là, tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên giáo và dân vận. Bám sát chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm trong buổi làm việc với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương ngày 11-6-2025: “Đặc biệt quan tâm nghiên cứu đổi mới tư duy, nhận thức, biện pháp, phương pháp công tác để thực hiện “bước chuyển mình chiến lược” từ truyền thống sang hiện đại, đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”(1). Khi công tác tuyên giáo tốt, nội bộ Đảng sẽ vững vàng về chính trị, thống nhất về ý chí và hành động; còn khi công tác dân vận hiệu quả sẽ giúp quần chúng nhân dân hiểu đúng, tin tưởng và ủng hộ đường lối của Đảng. Đồng chí bí thư cấp ủy chịu trách nhiệm chính về kết quả công tác tuyên giáo và dân vận trên địa bàn, cơ quan mình.

Năm là, kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo và dân vận các cấp. Đây là yếu tố quyết định hiệu quả lâu dài. Các cấp ủy cần quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ tuyên giáo và dân vận “vừa hồng vừa chuyên”, có phẩm chất chính trị vững vàng, nhiệt huyết và trình độ chuyên môn sâu. Bối cảnh hiện nay cũng đòi hỏi xây dựng đội ngũ “chuyên gia dư luận xã hội” có uy tín, am hiểu từng lĩnh vực, làm cộng tác viên đắc lực cho Ban Tuyên giáo và Dân vận các cấp.

Sáu là, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong Đảng và hệ thống chính trị về công tác tuyên giáo và dân vận, gắn với xây dựng phong cách “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”. Mỗi cán bộ, đảng viên cần thấm nhuần lời Bác Hồ: “Óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm” để vận động quần chúng. Các cấp ủy cần tiếp tục đẩy mạnh học tập tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh về “dân là gốc”, về “dân vận khéo”, coi đây là nội dung quan trọng trong rèn luyện cán bộ. Kết hợp chặt chẽ việc thực hiện Quy định số 37-QĐ/TW, ngày 25-10-2021 của Ban Chấp hành Trung ương “Về những điều đảng viên không được làm” và Quy định số 08-QĐi/TW, ngày 25-10-2018 của Ban Chấp hành Trung ương “Về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”. Đưa tiêu chí về hoàn thành nhiệm vụ công tác tuyên giáo và dân vận vào đánh giá, xếp loại cán bộ hằng năm.

Bảy là, đẩy mạnh và đổi mới công tác dân vận của các cơ quan nhà nước (dân vận chính quyền). Các cơ quan chính quyền từ Trung ương tới địa phương phải xác định nhiệm vụ phục vụ nhân dân là trung tâm. Kết hợp thực hiện hiệu quả Quyết định số 23-QĐ/TW, ngày 30-7-2021 của Bộ Chính trị “Về việc ban hành Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị”; Kết luận số 114-KL/TW, ngày 14-7-2015 của Ban Bí thư “Về nâng cao hiệu quả công tác dân vận của cơ quan nhà nước các cấp”; Chỉ thị số 33/CT-TTg, ngày 26-11-2021 của Thủ tướng Chính phủ “Về tiếp tục tăng cường và đổi mới công tác dân vận của cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền các cấp trong tình hình mới”. Cải tiến lề lối, tác phong làm việc của đội ngũ công chức, viên chức theo hướng “trọng dân, gần dân, hiểu dân, giải quyết kịp thời, hiệu quả yêu cầu hợp pháp, chính đáng của dân”, nhất là trong thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Tám là, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Đây là lực lượng nòng cốt trong công tác tuyên giáo và dân vận ở cơ sở. Trọng tâm là hướng mạnh về cơ sở, bám sát từng đối tượng hội viên, đoàn viên. Mặt trận Tổ quốc các cấp cần đa dạng các hình thức tập hợp khối đại đoàn kết, chú trọng các nhân sĩ, trí thức, người có uy tín trong tôn giáo, dân tộc… để phát huy vai trò “cầu nối” rộng rãi. Các tổ chức chính trị - xã hội cần làm tốt chức năng đại diện, chăm lo thiết thực quyền lợi về vật chất, tinh thần cho đoàn viên, hội viên; thu hút, tập hợp đông đảo quần chúng tham gia tổ chức.

Chín là, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, nâng cao hiệu quả giám sát và phản biện xã hội của Nhân dân. Đây vừa là mục tiêu, vừa là động lực của công tác tuyên giáo và dân vận trong xây dựng Đảng. Cần thực hiện đầy đủ, thực chất Quyết định số 217-QĐ/TW, ngày 12-12-2013 của Bộ Chính trị “Ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội” và Quyết định số 218-QĐ/TW, ngày 12-12-2013 của Bộ Chính trị “Ban hành quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền”.

Mười là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết việc thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác tuyên giáo và dân vận. Qua kiểm tra kịp thời chấn chỉnh những nơi lơ là, đồng thời phát hiện mô hình tốt để phổ biến nhân rộng./.

------------------

(1) Hà Phương: “Nâng cao chất lượng công tác tuyên giáo và dân vận để thực hiện tốt các nhiệm vụ chiến lược trong kỷ nguyên mới của đất nước”, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 11-6-2025