Dấu ấn nổi bật trong chuyển đổi số ở thành phố Hồ Chí Minh

Cung cấp nhiều dịch vụ công trực tuyến

Năm 2023, thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều dấu ấn nổi bật trong hoạt động chuyển đổi số, tiếp tục giữ vị trí thứ 2 trong 3 năm liên tiếp theo kết quả xếp hạng chỉ số chuyển đổi số DTI do Bộ Thông tin và Truyền thông công bố. Cổng Dịch vụ công thành phố Hồ Chí Minh xếp hạng 4/63 tỉnh, thành phố, đạt mức A. Tỷ trọng đóng góp kinh tế số vào GRDP Thành phố tăng đều qua các năm, năm 2023 đạt 21,5%. Chỉ số Hạ tầng số được Bộ Thông tin và Truyền thông đánh giá cao nhất nước.

Đặc biệt, thành phố Hồ Chí Minh là địa phương duy nhất của Việt Nam được Tổ chức Công nghiệp điện toán châu Á - châu Đại Dương (ASOCIO) trao Giải thưởng cho hạng mục chính quyền số xuất sắc, với kết quả nổi bật trong triển khai các chiến lược và giải pháp kỹ thuật số nhằm cải thiện đáng kể chất lượng dịch vụ công cho người dân, công khai, minh bạch hoạt động của chính quyền. Đồng thời, thành phố Hồ Chí Minh được công nhận là một trong những thành phố tiêu biểu ứng dụng công nghệ thông minh phục vụ hiệu quả các lĩnh vực trọng điểm như giao thông, y tế, giáo dục và cung cấp dịch vụ công cho người dân.

Trong những năm qua, thành phố Hồ Chí Minh luôn là một trong những địa phương có doanh thu công nghiệp ICT (công nghệ thông tin và truyền thông), là địa phương có khu công nghệ thông tin (CNTT) tập trung đầu tiên tại Việt Nam (Công viên phần mềm Quang Trung). Bên cạnh đó, thành phố đã triển khai Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính tập trung thống nhất, liên thông kết nối với Cổng Dịch vụ công quốc gia và cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thành lập và đưa vào hoạt động hiệu quả Trung tâm chuyển đổi số. Đến nay, thành phố đã đưa vào vận hành hiệu quả nhiều dịch vụ số phục vụ người dân và thúc đẩy kinh tế - xã hội, như: Nâng tỷ lệ các dịch vụ công trực tuyến toàn trình đạt 100% cho các thủ tục đủ điều kiện; ra mắt nền tảng Bản đồ số thành phố; ứng dụng nhiều dịch vụ đô thị thông minh lĩnh vực giao thông, cảnh báo ngập lụt, ô nhiễm môi trường, y tế, giáo dục và các dịch vụ công cộng thanh toán không dùng tiền mặt; triển khai chiến dịch cấp tài khoản định danh điện tử trong thực hiện Đề án 06 của Chính phủ “Phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030”. Năm 2023, thành phố Hồ Chí Minh đã phê duyệt 740 thủ tục dịch vụ công trực tuyến. Hơn 22,4 triệu hồ sơ được tiếp nhận, giải quyết trong năm 2023, hồ sơ giải quyết đúng hạn trên 99,8%.

Một cột mốc nổi bật đánh dấu sự phát triển mới của hoạt động chuyển đổi số của Thành phố là ra mắt Hệ thống quản trị thực thi thành phố Hồ Chí Minh trên nền tảng số (giai đoạn 1) vào cuối tháng 9-2023. Hệ thống có 3 chức năng chính, nổi bật là chức năng điều hành, quản trị. Chức năng này sẽ thay đổi cách chỉ đạo, điều hành và kiểm tra hoạt động của Thành phố từ thủ tục, báo cáo văn bản giấy tờ sang điều hành hệ thống thông tin, tương tác theo thời gian thực. Qua chức năng này, lãnh đạo thành phố có thể nắm thông tin kịp thời và đưa ra quyết định thực thi ngay trên các thông số chỉ tiêu kinh tế - xã hội trên bộ chỉ số điều hành của Thành phố, các chỉ tiêu giao cho các đơn vị triển khai. Đáng chú ý, Hệ thống tự động gom nhóm cảnh báo (nhóm chỉ tiêu nguy cơ không đạt xuất hiện đầu tiên). Thông qua Hệ thống, lãnh đạo thành phố có thể gửi yêu cầu giải trình đối với từng chỉ tiêu mà các đơn vị đã báo cáo và nhận giải trình phản hồi. Hệ thống cũng thường xuyên cập nhật thời gian thực sự tương tác của người dân với chính quyền, giúp lãnh đạo thành phố có thể giám sát được kết quả xử lý việc tiếp nhận, ý kiến từ người dân của từng đơn vị, đơn vị nào xử lý đúng hạn, đơn vị nào xử lý trễ hạn và chỉ đạo trực tiếp trên từng ý kiến cụ thể.

Ngày 25-9-2024, Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 (C4IR) tại thành phố Hồ Chí Minh chính thức được khánh thành và đi vào hoạt động. Trung tâm sẽ là nơi hợp tác nghiên cứu, đề xuất chính sách, huy động nguồn lực, chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực chuyển đổi công nghiệp, được kỳ vọng thúc đẩy quá trình chuyển đổi công nghiệp của Việt Nam hướng tới nền kinh tế hiện đại, sáng tạo và xanh, thúc đẩy đổi mới và công nghệ…

Với những thành tựu nổi bật trong xây dựng chính phủ số, thành phố Hồ Chí Minh đã góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, khẳng định vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực chuyển đổi số.

Tăng tốc chuyển đổi số

Ngày 7-3-2024, thành phố Hồ Chí Minh triển khai Chương trình chuyển đổi số và Đề án xây dựng đô thị thông minh năm 2024. Theo đó, thành phố triển khai thực hiện đồng bộ, toàn diện, hiệu quả các nhóm giải pháp, biện pháp nhằm đẩy nhanh quá trình thực hiện chuyển đổi số, xây dựng đô thị thông minh trên địa bàn. Với chủ đề “Quyết tâm thực hiện hiệu quả chuyển đổi số và Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội”, Thành phố phát triển kinh tế số với 4 trụ cột là công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông, số hóa các ngành kinh tế, quản trị số, dữ liệu số. Trong đó, chú trọng, ứng dụng rộng rãi trí tuệ nhân tạo (AI), trợ lý ảo để giảm tải và tăng năng suất, chất lượng cho cán bộ, công chức tạo ra động lực để phát triển kinh tế nhanh và bền vững.

Các sở, ngành, địa phương đều chủ động xây dựng kế hoạch hành động phù hợp với đặc thù lĩnh vực, địa phương và tạo nên những chuyển biến đáng kể. Về hạ tầng số, Trung tâm dữ liệu Thành phố Hồ Chí Minh vận hành trên nền tảng điện toán đám mây dùng chung, kết nối các cơ quan nhà nước qua đường truyền mạng chuyên dùng, bảo đảm an toàn thông tin. Thành phố cũng ban hành 45 cơ sở dữ liệu dùng chung cho các cơ quan nhà nước và 91 tập dữ liệu, cơ sở dữ liệu mở. Khắc phục tình trạng ứng dụng rời rạc trước đây, Thành phố tiếp tục ra mắt nhiều nền tảng số dùng chung quan trọng, như: Hệ thống lắng nghe thông tin trên mạng xã hội, hệ thống quản lý khiếu nại, tố cáo, bản đồ thực thi thể chế, nền tảng trực tuyến thúc đẩy hoạt động đổi mới, sáng tạo, hệ thống vận hành chính quyền số, thử nghiệm nền tảng hỗ trợ hoạt động Hội đồng nhân dân Thành phố ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) tại Kỳ họp lần thứ 17. Về chính quyền số, thông qua rà soát, tái cấu trúc các quy trình nội bộ trên môi trường số, Thành phố cắt giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính hơn 3.480 giờ làm việc, cung cấp 911 dịch vụ công trực tuyến. Hội đồng nhân dân Thành phố miễn phí 98 thủ tục nộp hồ sơ trực tuyến.

Đặc biệt, Uỷ ban nhân dân thành phố đã ban hành Quyết định triển khai thí điểm mô hình Trung tâm phục vụ hành chính công thành phố Hồ Chí Minh. Theo đó, xây dựng Trung tâm phục vụ hành chính công một cấp trực thuộc Uỷ ban nhân dân thành phố vận hành trên cơ sở Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của thành phố kết nối với Cổng Dịch vụ công quốc gia, các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành, các hệ thống nền tảng dùng chung. Đồng thời, đổi mới cách thức tiếp nhận thủ tục hành chính theo hướng chuyển từ phân chia bộ phận một cửa theo cấp, đơn vị hành chính sang mô hình theo khu vực, quản lý tập trung, thống nhất, tạo điều kiện thuận lợi trong việc triển khai thực hiện tiếp nhận, trả kết quả đa ngành, đa lĩnh vực và không phụ thuộc vào địa giới hành chính.

Thành phố Hồ Chí Minh phấn đấu năm 2024 giữ vững thứ hạng là 1 trong 5 địa phương dẫn đầu về chỉ số chuyển đổi số cấp tỉnh; 100% hạ tầng công nghệ thông tin được rà soát, nâng cấp, bảo đảm liên thông kết nối từ thành phố đến cấp huyện và xã; đóng góp của kinh tế số trong GRDP đạt 22%. Đối với chỉ tiêu về Chính quyền số, phấn đấu 100% thủ tục hành chính đáp ứng yêu cầu cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình được cung cấp trên Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của thành phố, kết nối Cổng Dịch vụ công quốc gia. 100% sở, ban, ngành, Uỷ ban nhân dân thành phố Thủ Đức và các quận, huyện, phường, xã, thị trấn thực hiện ứng dụng thanh toán điện tử trong giải quyết thủ tục hành chính; 100% đơn vị sự nghiệp công lập về lĩnh vực giáo dục, y tế ứng dụng thanh toán điện tử trong cung ứng dịch vụ; tỷ lệ số hóa kết quả và hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính đang còn hiệu lực và có giá trị sử dụng thuộc thẩm quyền giải quyết của các sở, ban, ngành đạt tối thiểu 70%, uỷ ban nhân dân cấp huyện đạt 60%, cấp xã đạt 55%; tỷ lệ hồ sơ thủ tục hành chính xử lý trực tuyến đạt từ 60% trở lên... Đối với chỉ tiêu về kinh tế - xã hội số, phấn đấu tỷ trọng kinh tế số đạt 25% GRDP; tỷ trọng thương mại điện tử trong tổng mức bán lẻ đạt trên 10%; tỷ lệ doanh nghiệp sử dụng hợp đồng điện tử đạt trên 80%; tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa sử dụng nền tảng số đạt trên 50%; tỷ lệ nhân lực lao động kinh tế số trong lực lượng lao động đạt trên 2%; tỷ lệ dân số trưởng thành có điện thoại thông minh đạt 85%...

Nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu

Một là, đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, nhân rộng những sáng kiến, cách làm, mô hình điển hình hay về chuyển đổi số của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, người dân. Xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày chuyển đổi số quốc gia năm 2024. Triển khai bộ nhận diện Hệ thống thông tin Chính quyền số thành phố. Cập nhật kiến trúc chính quyền điện tử thành phố Hồ Chí Minh. Xây dựng, hoàn thiện các quy định phục vụ triển khai Chiến lược quản trị dữ liệu của thành phố phục vụ công tác thu thập, tạo lập, chia sẻ dữ liệu chuyên ngành, dữ liệu mở. Xây dựng và ban hành các quy định, quy chế, chính sách phục vụ triển khai chính quyền điện tử thành phố Hồ Chí Minh, nâng cao chất lượng hoạt động thực thi công vụ trên môi trường số.

Hai là, rà soát, đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin hệ thống chính quyền điện tử từ thành phố đến phường xã, thị trấn, bảo đảm liên thông kết nối thông suốt, an toàn thông tin theo mô hình thống nhất. Phát triển cơ sở dữ liệu, triển khai các hệ thống thông tin chuyên ngành nhằm bảo đảm dữ liệu được cập nhật, duy trì liên tục. Triển khai cung cấp dữ liệu mở thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo dựa trên dữ liệu. Tập trung các dữ liệu về cải cách hành chính, dự án đầu tư công, quy hoạch đô thị, trường học, bệnh viện, giao thông, môi trường, an toàn công cộng, kinh tế, xã hội, sự kiện văn hóa - thể thao, công trình công cộng; vận hành, khai thác hiệu quả Cổng dữ liệu, Cổng bản đồ số thành phố. Tiếp tục số hóa trong tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính gắn với định danh công dân theo Đề án 06, không yêu cầu người dân cung cấp lại thông tin đã có trong Kho dữ liệu điện tử trực tuyến của người dân, tổ chức. Tiếp tục phát triển, hoàn thiện nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu của thành phố (HCM LGSP); liên thông kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các đơn vị trên địa bàn Thành phố phục vụ công tác tác nghiệp và chỉ đạo điều hành, giải quyết thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công; triển khai, vận hành nền tảng số hóa, lưu trữ và khai thác dữ liệu của thành phố. Triển khai nền tảng tổng hợp, phân tích dữ liệu tập trung thành phố gắn liền với hoạt động nghiệp vụ của các cơ quan nhà nước và việc giải quyết các bài toán kinh tế - xã hội thực tiễn; tổng hợp, phân tích, xử lý dữ liệu để tạo ra các giá trị mới phục vụ phát triển kinh tế số và xã hội số. Triển khai đào tạo nhân lực số trong cơ sở giáo dục - đào tạo cao đẳng, đại học và sau đại học, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp; xây dựng kho học liệu số dùng chung phục vụ chuyển đổi số ngành giáo dục và đào tạo thành phố Hồ Chí Minh và 5 tỉnh miền Đông Nam Bộ; xây dựng khung năng lực số dành cho học sinh phổ thông tại thành phố Hồ Chí Minh.

Ba là, tổ chức tốt việc quản lý, theo dõi, kiểm soát, đôn đốc kế hoạch chuyển đổi số của các địa phương, đơn vị. Triển khai hệ thống tổng hợp theo dõi kế hoạch, báo cáo, đánh giá trên môi trường số. Công khai tiến độ các dự án, hạng mục chuyển đổi số trọng tâm, chỉ số chuyển đổi số (DTI) trên Cổng chuyển đổi số của Thành phố để lãnh đạo, người dân theo dõi, giám sát. Tổ chức tốt triển khai, hướng dẫn kiến trúc chính quyền điện tử thành phố nhằm định hướng, triển khai nhanh, đồng bộ, tránh trùng lắp các dự án, hạng mục công nghệ thông tin. Tổ chức kiểm tra, giám sát việc tuân thủ kiến trúc chính quyền điện tử thành phố. Xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý Hệ thống thông tin chính quyền điện tử thành phố.

Bốn là, thu hút, tập hợp rộng rãi nguồn lực chuyên gia, doanh nghiệp tham gia giải quyết các yêu cầu đặt hàng của Thành phố. Triển khai phối hợp kết nối nhà nước, doanh nghiệp, các tổ chức chuyển đổi số trong thúc đẩy chuyển đổi số thành phố. Đẩy mạnh hình thức thuê dịch vụ công nghệ thông tin theo Nghị định 73/2019/NĐ-CP ngày 5-9-2019 của Chính phủ về quy định quản lý đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước cho công tác xây dựng và vận hành các hệ thống thông tin.

Năm là, tăng cường truyền thông giới thiệu và hướng dẫn sử dụng cho người dân các nền tảng, sản phẩm chính quyền điện tử thành phố hiệu quả, đơn giản thông qua giao ban báo chí hằng tuần và trên cổng chuyển đổi số thành phố; triển khai bộ nhận diện chung cho các nền tảng thuộc Hệ thống thông tin chính quyền thành phố; triển khai các không gian trải nghiệm cho người dân về sản phẩm chuyển đổi số thành phố. Triển khai hợp tác trong nước và quốc tế, tham quan, học tập, chia sẻ kinh nghiệm; tham gia các tổ chức quốc tế, các sáng kiến quốc tế; tăng cường mối quan hệ hợp tác quốc tế, đồng thời quảng bá, tạo thị trường cho các sản phẩm, dịch vụ của các doanh nghiệp số thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và Việt Nam nói chung./.