Nâng cao chất lượng công tác giám sát thường xuyên việc thực hiện các chủ trương, nghị quyết, kết luận của Đảng

Hiệu quả của công tác giám sát thường xuyên

Thực tiễn lãnh đạo của Đảng ta từ khi thành lập đến nay đã khẳng định “Công tác kiểm tra có vị trí cực kỳ quan trọng trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo của Đảng”. Vì lãnh đạo không chỉ là việc xây dựng đường lối, chính sách, nghị quyết, chỉ thị của Đảng; việc tổ chức thực hiện và bố trí cán bộ, mà trong lãnh đạo còn phải kiểm tra, giám sát nhằm bảo đảm đường lối, chính sách được thực hiện đúng và thắng lợi trong thực tiễn. Đó là vấn đề có tính nguyên tắc, vừa là chức năng lãnh đạo, vừa là trách nhiệm, nội dung, phương thức, quy trình lãnh đạo của Đảng ta. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng yêu cầu: “Coi trọng kiểm tra, giám sát, đôn đốc, sơ kết, tổng kết việc thực hiện nghị quyết, quy định, chỉ thị, kết luận của Đảng, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả”⁽²⁾. Kết luận số 34-KL/TW, ngày 18-4-2022 của Bộ Chính trị “Về Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2030” xác định rõ: Tập trung kiểm tra, giám sát việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng.

Thời gian gần đây, đặc biệt từ đầu năm 2025 đến nay, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành rất nhiều chủ trương, nghị quyết, kết luận quan trọng, điển hình là Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 11, các kết luận về sắp xếp tổ chức bộ máy cùng 4 nghị quyết⁽³⁾ hết sức quan trọng mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh đây là “bộ tứ trụ cột” để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển, thịnh vượng, hùng cường của dân tộc… Nhiều văn bản của Trung ương và kết luận của đồng chí Tổng Bí thư đã yêu cầu UBKT Trung ương, UBKT các cấp phải kiểm tra, giám sát để bảo đảm các nghị quyết, kết luận của Trung ương được thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả.

Với tinh thần quyết tâm và trách nhiệm, hành động quyết liệt, hiệu quả, UBKT Trung ương đã chủ động, nỗ lực triển khai thực hiện và hoàn thành khối lượng lớn công việc theo kế hoạch, chương trình đề ra và các nhiệm vụ đột xuất được giao, trong đó có nhiều việc mới, việc khó, yêu cầu cao, thời gian ngắn, tính chất phức tạp, nhạy cảm. Trong giám sát thường xuyên (GSTX) việc thực hiện các nghị quyết, kết luận của Đảng, UBKT Trung ương đã tổ chức thực hiện đạt được những kết quả nổi bật⁽⁴⁾, đó là:

Thứ nhất, trong giám sát việc thực hiện các kết luận của Trung ương về sắp xếp tổ chức bộ máy và triển khai thực hiện việc phân cấp, phân quyền gắn với thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đối với ban thường vụ đảng ủy các bộ, ngành, UBKT Trung ương đã tập trung giám sát việc triển khai thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong các lĩnh vực như: tài chính, xây dựng, đất đai, nông nghiệp, môi trường, công thương, tư pháp, nội vụ… Đây là lần đầu tiên UBKT Trung ương triển khai GSTX vấn đề lớn, hệ trọng theo phương thức thành lập các tổ công tác nhằm nhanh chóng phát hiện và đề xuất tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc. Kết quả: UBKT Trung ương đã hoàn thành giám sát có hiệu quả đối với các bộ, ngành, thực hiện đúng các kết luận của Trung ương về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền giữa Chính phủ, các bộ, ngành và chính quyền địa phương 2 cấp ở tất cả các lĩnh vực.

Đồng thời, UBKT Trung ương triển khai giám sát việc thực hiện Kết luận số 167-KL/TW, ngày 13-6-2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, trong đó tập trung giám sát từ ngày 15-6 đến ngày 30-6-2025 đối với quá trình vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trên phạm vi cả nước; giám sát trách nhiệm của các bộ, ngành trong giải đáp, hướng dẫn, hoàn thiện thể chế, công khai thủ tục hành chính, thúc đẩy chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy. Từ ngày 1-7 đến nay, UBKT Trung ương tiếp tục giám sát việc vận hành chính thức chính quyền địa phương 2 cấp bảo đảm tiến độ, yêu cầu của Trung ương, tập trung vào các nội dung như việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp và thực hiện Kế hoạch số 02-KH/BCĐTW, ngày 19-6-2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số liên quan đến vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, các vấn đề phát sinh và khó khăn, vướng mắc, kiến nghị, đề xuất với Trung ương…

Thứ hai, trong GSTX việc lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW, ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị cũng như đẩy nhanh việc ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong công tác GSTX hướng tới việc “kiểm tra trên dữ liệu, giám sát trên dữ liệu”, UBKT Trung ương đã ban hành các văn bản, đề cương gửi ban thường vụ đảng ủy các bộ, ngành, đơn vị ở Trung ương báo cáo tình hình triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW trong công tác xây dựng cơ sở dữ liệu; lập Tổ Tổng hợp báo cáo kết quả xây dựng cơ sở dữ liệu của các đơn vị; giao các vụ địa bàn phối hợp chặt chẽ với Vụ Tổng hợp bám sát yêu cầu tại nghị quyết, kết luận của Trung ương, tham mưu UBKT Trung ương ban hành Kế hoạch số 225-KH/UBKTTW để thực hiện giám sát.

Thứ ba, thực hiện kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại Thông báo 142-TB/VPTW, ngày 20-3-2025 của Văn phòng Trung ương Đảng, UBKT Trung ương đã phối hợp chặt chẽ với Ban Thường vụ Đảng ủy Thanh tra Chính phủ; đồng thời, tổ chức thực hiện GSTX tổ chức đảng ở 53 địa phương (trước ngày 1-7-2025) trong thực hiện kết luận của đồng chí Tổng Bí thư về kiểm tra, rà soát, giải quyết 226 vụ việc khiếu nại, tố cáo kéo dài, vượt cấp lên Trung ương. Với sự giám sát, đôn đốc, chỉ đạo quyết liệt từ Trung ương, các cấp ủy, chính quyền địa phương đã có sự chuyển biến rất tích cực trong nhận thức, vào cuộc với quyết tâm chính trị cao nhất, nhanh nhất trong tổ chức rà soát, kiểm tra, xử lý, giải quyết từng vụ việc.

Thực hiện Kết luận cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, UBKT Trung ương đã giao các vụ địa bàn phối hợp giám sát, theo dõi, đôn đốc một số tổ chức đảng trong chỉ đạo thực hiện các quyết định trưng cầu giám định và yêu cầu định giá tài sản trong các vụ án, vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo. Đến thời hạn (ngày 30-6-2025), tất cả các quyết định trưng cầu giám định tư pháp và yêu cầu định giá tài sản đã được hội đồng giám định, định giá của các bộ, ngành, địa phương ban hành kết luận, bảo đảm tiến độ theo yêu cầu của Thường trực Ban Chỉ đạo. Qua giám sát đã tổng hợp các khó khăn, vướng mắc để kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện pháp luật về lĩnh vực này trong thời gian tới.

Thứ tư, UBKT Trung ương giao các vụ địa bàn phối hợp chặt chẽ với Vụ Tổng hợp trong xây dựng danh mục công việc của các bộ, ngành, địa phương phải thực hiện theo yêu cầu tại nghị quyết, kết luận của Trung ương để tham mưu ban hành Kế hoạch số 227-KH/UBKTTW; tham mưu UBKT Trung ương GSTX việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện Kết luận số 148-KL/TW, ngày 8-4-2025 về kết quả nắm tình hình, đôn đốc, hướng dẫn, kiểm tra một số chuyên đề công tác trọng tâm năm 2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư (trong đó có việc thực hiện các chủ trương của Trung ương về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy; tổ chức đại hội đảng bộ các cấp; việc thực hiện Kết luận số 123-KL/TW về Đề án bổ sung phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên), tập trung giám sát việc khắc phục các hạn chế, khuyết điểm qua kiểm tra và việc giải quyết các kiến nghị, đề xuất của các cấp ủy, tổ chức đảng⁽⁵⁾.

Công tác GSTX việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các chủ trương, nghị quyết, kết luận của Trung ương đã góp phần thúc đẩy thực hiện các nghị quyết, kết luận bảo đảm theo tiến độ, đúng định hướng của Trung ương; kịp thời tổng hợp, cung cấp thông tin và phát hiện các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện để báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét, chỉ đạo. Qua giám sát, UBKT Trung ương cũng kịp thời xem xét, quyết định kiểm tra hoặc chỉ đạo UBKT cấp ủy trực thuộc Trung ương kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với một số vụ việc.

Tuy nhiên, việc thực hiện GSTX bằng những phương thức, cách làm mới, yêu cầu cao về tiến độ và chất lượng, nên thời gian đầu triển khai chưa nhịp nhàng, nền nếp; việc nắm tình hình địa bàn và phương pháp, cách tiếp cận cơ sở có lúc, có nơi chưa kịp thời, chưa đáp ứng được yêu cầu…

Một số giải pháp nâng cao hiệu quả GSTX chủ trương, nghị quyết, kết luận của Đảng

Trong bối cảnh Đảng, Nhà nước đang triển khai nhiều chủ trương, nghị quyết lớn, rất quan trọng; các nguồn lực Nhà nước đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện an sinh xã hội rất lớn; nhiều cơ chế, chính sách vượt trội, đột phá, chưa có tiền lệ; quy mô địa bàn, lĩnh vực của bộ ngành, địa phương sau sắp xếp rất lớn, nhiều đầu mối các tổ chức đảng trực thuộc; yêu cầu tất yếu phải tiếp tục đổi mới phương thức thực hiện công tác kiểm tra, giám sát; thực hiện kiểm tra, giám sát trên môi trường số; nâng cao hiệu lực, hiệu quả GSTX đối với các cấp ủy, tổ chức đảng trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nghị quyết của Trung ương; nhiệm vụ của UBKT các cấp ngày càng nặng nề với yêu cầu ngày càng cao.

Nhằm tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng công tác GSTX việc thực hiện các chủ trương, nghị quyết, kết luận của Đảng trong thời gian tới, UBKT Trung ương và UBKT các cấp tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp sau:

Một là, UBKT các cấp tiếp tục nâng cao nhận thức về công tác GSTX, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên trong giai đoạn hiện nay và trong thời gian tới; mỗi khi có nghị quyết, kết luận được ban hành và tổ chức thực hiện, UBKT các cấp thực hiện kiểm tra, giám sát để phòng ngừa vi phạm, chủ động GSTX xuyên suốt để bảo đảm các chủ trương, nghị quyết, kết luận của Trung ương và cấp ủy các cấp được tổ chức thực hiện kịp thời, hiệu quả, đúng định hướng, đúng quy định. UBKT Trung ương tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện quy trình, phương pháp tiến hành, mẫu văn bản GSTX của UBKT để tạo sự thống nhất trong thực hiện của UBKT các cấp.

Hai là, trong tiến hành GSTX phải xác định rõ các nội dung, lĩnh vực cần giám sát, tập trung vào những vấn đề nổi cộm, dễ phát sinh tiêu cực, dễ trì trệ trong tổ chức thực hiện nghị quyết để nâng cao hiệu quả giám sát; gắn giám sát việc thực hiện nghị quyết với giám sát trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng. Phối hợp chặt chẽ giữa UBKT với các ban tham mưu của Đảng, cơ quan chức năng để trao đổi, thu thập thông tin, đối chiếu kết quả thực hiện nghị quyết từ nhiều góc độ. Sử dụng linh hoạt các hình thức giám sát. Có thể giám sát trực tiếp thông qua dự các kỳ họp của cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy; qua sinh hoạt kiểm điểm tự phê bình và phê bình của tổ chức đảng, đảng viên; thành lập các tổ công tác để thực hiện giám sát; làm việc, khảo sát trực tiếp tại cơ sở. Giám sát gián tiếp thông qua phần mềm giám sát, hệ thống cơ sở dữ liệu số; gửi văn bản, kế hoạch, đề cương yêu cầu báo cáo theo chuyên đề, vấn đề cụ thể, thực hiện chế độ báo cáo định kỳ hoặc đột xuất về việc triển khai, thực hiện các nghị quyết; qua ý kiến trao đổi, phản ánh, kiến nghị của các tổ chức chính trị - xã hội và các tổ chức, cá nhân khác; qua phản ánh của các phương tiện thông tin đại chúng; xem xét đơn tố cáo, phản ánh của đảng viên và quần chúng nhân dân.... Từ các dữ liệu thông tin thu thập được sẽ phân tích, đánh giá khách quan, chính xác mức độ thực hiện nghị quyết; kiến nghị rõ ràng biện pháp khắc phục các hạn chế, yếu kém trong tổ chức thực hiện, đặc biệt là trách nhiệm của tổ chức đảng, đảng viên liên quan. Quá trình giám sát, nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm như thực hiện sai quan điểm chỉ đạo; ban hành văn bản trái với chủ trương, nghị quyết; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, quản lý, thiếu kiểm tra, giám sát tổ chức đảng, đảng viên triển khai, tổ chức thực hiện nghị quyết; báo cáo không trung thực, có đơn thư tố cáo, phản ảnh về sai phạm… thì kịp thời đề xuất kiểm tra, xem xét, xử lý theo quy định.

Ba là, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong giám sát; tập trung nguồn lực để xây dựng và hoàn thành sớm hệ thống phần mềm giám sát của UBKT các cấp và kết nối thông suốt với hệ thống cơ sở dữ liệu số để thực hiện công tác nghiệp vụ trên môi trường số, GSTX theo thời gian thực về kết quả triển khai nghị quyết tại các cấp ủy, địa phương; sớm hoàn thành các quy trình, quy định về kiểm tra trên dữ liệu, giám sát trên dữ liệu; ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (big data) trong phân tích cơ sở dữ liệu; tạo lập cách thức chia sẻ dữ liệu để giám sát việc thực hiện nghị quyết. Đẩy nhanh tiến độ xây dựng hệ thống dữ liệu cảnh báo rủi ro, thiết lập cơ chế cảnh báo sớm để kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các nơi trì trệ, thiếu trách nhiệm trong tổ chức thực hiện nghị quyết; kết nối các nguồn thông tin từ báo chí, phản ánh của nhân dân, cơ quan thanh tra, nội chính để phát hiện sớm và phòng ngừa vi phạm.

Bốn là, tăng cường chỉ đạo của UBKT cấp trên với UBKT cấp dưới để tạo sự chuyển động trong toàn Ngành về thực hiện nhiệm vụ GSTX. Tập trung nâng cao năng lực, bản lĩnh đội ngũ cán bộ kiểm tra để có chuyên môn tốt, kỹ năng giám sát sắc bén, đạo đức công vụ cao, am hiểu pháp luật, sử dụng hiệu quả công nghệ số. Tổ chức tập huấn chuyên sâu về phương pháp, kỹ năng GSTX; thường xuyên trao đổi kinh nghiệm; tuyên truyền, nhân rộng những cách làm hay, hiệu quả của cấp ủy, UBKT các cấp./.

---

(1) Thông báo số 207-TB/VPTW, ngày 27-5-2025 của Văn phòng Trung ương Đảng “Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ủy ban Kiểm tra Trung ương”

(2) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, NXB Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội 2021, tập I, tr.199

(3) Gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW “về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, Nghị quyết số 59-NQ/TW “về hội nhập quốc tế trong tình hình mới”, Nghị quyết số 66-NQ/TW “về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” và Nghị quyết số 68-NQ/TW “về phát triển kinh tế tư nhân”

(4) Báo cáo số 267-BC/UBKTTW, ngày 27-6-2025 của UBKT Trung ương về kết quả thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật của Đảng 6 tháng đầu năm; phương hướng, nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025

(5) Kế hoạch số 227-KH/UBKTTW, ngày 23-4-2025 của UBKT Trung ương về giám sát thường xuyên việc triển khai thực hiện một số chuyên đề công tác trọng tâm năm 2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư